một suy nghĩ triết học về ăn thịt chó
Sự thay đổi trong các nhu cầu của xã hội quyết định lương tâm của cá nhân.
giữa đêm, đọc dòng trên, tôi suy nghĩ về ăn thịt chó ở Việt Nam (khởi nguồn từ Bắc Việt).
trong bữa cơm chiều trước đó, tôi đã nói với vợ: trong phạm vi quan hệ xã hội của gia đình, tôi là người kết nối 2 thế hệ:
- Thế hệ cha chú, những người ăn thịt chó.
- Thế hệ trẻ, những người không ăn thịt chó.
bởi vì tôi ăn thịt chó, có quan hệ với hai đối tượng trên; có thể tiếp cận suy tư của họ.
giờ đây, giữa đêm, tôi nghĩ: ăn thịt chó là vấn đề xã hội, có thể suy nghĩ theo hướng một vấn đề triết học để đào sâu, hiểu, thấu cảm.
tại sao thế hệ cha chú ăn thịt chó, thế hệ trẻ nói không?
theo tôi, có thể trước đây thiếu thực phẩm, miếng ăn là miếng thèm, thậm chí chờ ngày ăn ngon - ký ức những ngày Tết thập niên 1990, khi khách đến nhà, chủ nhà sẽ dọn mâm cơm cùng những món ngon mời khách. Có người đã ăn, uống thật - nên chó trở thành thịt ăn được ngay trong mắt họ. Đó là hành động phổ biến bởi nhiều người, ăn thịt chó giống bất kỳ động vật có vú khác. Hành động này không trở thành vấn đề lương tâm, đạo đức.
trong bối cảnh văn hoá, xã hội ngày đó, tôi nghĩ họ không có nhiều lựa chọn khác để so sánh.
thế hệ trẻ trưởng thành trong giai đoạn có nhiều loại thịt ăn được, cuộc sống mưu sinh dễ hơn. Họ không đói đến mức thịt chó họ nuôi.
giáo dục, tính cộng đồng ảnh hưởng thế nào đến ăn thịt chó?
ngày xưa, thế hệ cha chú có giáo dục, thậm chí với những lễ nghĩa nghiêm ngặt, giáo điều. Tuy nhiên, họ bị ảnh hưởng bởi tính cộng đồng, làng xã một cách rõ ràng, triệt để. Trong một số trường hợp, họ là đối tượng bị lên án bởi tập thể, làng xã khi vi phạm một tập tục, kỷ luật nào đó; có khi đơn giản, do họ làm khác so với quy ước của cộng đồng.
quan điểm cá nhân, ăn thịt chó trở thành hành động có tính cộng đồng, phù hợp tập tục uống rượu của một số đàn ông Bắc Việt, đặc biệt ở nông thôn. Lưu ý, nhận xét này có thể không đúng ở thời điểm hiện tại, do đã lâu tôi không ăn thịt chó, uống rượu cùng người miền Bắc.
trong một số trường hợp, không ăn thịt chó là một chủ đề khích bác như tôi đã nhận trong năm nào đó đầu thế kỷ 20.
ngày nay, chó là thú cưng của một số người Việt trẻ; họ gọi chó là con, xưng ba mẹ, thương yêu chúng. Trong khi thế hệ cha chú bận tâm cuộc sống thiếu thốn tứ bề, không có điều kiện, thời gian để chăm sóc chó như giờ, gọi con xưng cha là việc không tưởng, không phổ biến.
truyền thông ảnh hưởng thế nào đến ăn thịt chó?
ngày trước, ăn thịt chó không là một vấn đề được xã hội, lên án đạo đức bởi có những vấn đề thực tế, quan trọng hơn với người dân, nhà cầm quyền. Ngày nay, Việt Nam đã hội nhập quốc tế, thông tin, quan điểm, văn minh lan truyền vào người Việt thông qua truyền thông đa kênh hoặc truyền miệng.
ăn thịt chó là một cấm kỵ ở nước văn minh - đơn cử phương Tây - và thế hệ người Việt trẻ đã hấp thụ tự nhiên việc này. Một số chiến dịch bảo vệ chó đã triển khai bởi người Việt trẻ, người nước ngoài sống ở Việt Nam.
cuộc sống hiện đại, đô thị hóa ảnh hưởng thế nào đến ăn thịt chó trong người trẻ?
cuộc sống hiện đại, đô thị hóa làm giảm số lượng sân chơi công cộng, chó trở thành bạn thân của nhiều người trong không gian gia đình.
một ngày sống bị xâm lấn bởi hoạt động số trên thiết bị công nghệ, vận động ngoài trời giảm. Chó trở thành một người bạn cùng giường, cho đi và nhận lại tình cảm, sự quan tâm.
nhà cầm quyền có cấm ăn thịt chó được không?
câu trả lời là có. Nhà cầm quyền có pháp luật, lực lượng bảo vệ chính quyền, trật tự xã hội. Nhưng, họ có nên áp dụng chúng để cấm công dân ăn thịt chó?
- Đầu tiên, ăn thịt chó không ảnh hưởng ổn định xã hội, và chế độ chính trị.
- Nhà cầm quyền có thể dùng hoạt động giải trí của công dân như một công cụ, diễn ngôn chính trị cho những mục đích của họ.
- Ăn thịt chó là không văn minh - phụ thuộc quan điểm - nhưng vẫn có thể được thực hành.
để làm rõ, tôi nhắc đến Thuyết không lợi - Utilitarianism - của Bentham & John Stuart Mill, theo John Stuart Mill:
một nhà nước không thể can thiệp vào tự do lựa chọn, và tự do cá nhân của một công dân, dù hành vi thực hành văn hóa, và lựa chọn văn hóa của họ có vô bổ đến đâu.
quan trọng hơn, những hành vi này không gây ra thiệt hại cho bất kỳ ai như nguyên tắc tổn hại - Harm Principle - của John Stuart Mill. Diễn giải theo hướng này, tôi có thể áp dụng, ăn thịt chó có nguồn gốc trộm cắp là hành động gián tiếp gây tổn hại vật chất và tinh thần của người khác. Nhưng ăn thịt chó từ trang trại nuôi chó công nghiệp thì không bởi vì chúng được nuôi với mục đích trở thành thực phẩm, giống gà, lợn.
theo cách tiếp cận của John Stuart Mill, sự can thiệp này là vô dụng, không cần bởi vì công dân có quyền và họ sẽ tự tìm ra cách để chọn phương thức tiêu khiển riêng mà không cần nhà cầm quyền can thiệp. Những nỗ lực cấm đoán của nhà cầm quyền thường không hiệu quả.
ăn uống trong một số trường hợp là hoạt động tiêu khiển
Người trẻ có khả năng ăn thịt chó khi nào?
đây là câu hỏi mang tính giả định (assumption), không phải sự thật (fact).
người - bao gồm người trẻ, người già - có khả năng ăn thịt chó nếu sống trong cảnh thiếu lương thực như chiến tranh, bệnh dịch kéo dài tàn phá của cải, vật chất, lương thực hoặc họ ở trên tàu cùng một con chó, lênh đênh vô hạn, khi đó bản năng sống có thể trỗi dậy, họ ăn thịt chó để kéo dài sự sống.
sự thay đổi trong các nhu cầu của xã hội quyết định lương tâm của cá nhân
dựa trên phân tích ở trên, tôi cân nhắc ăn thịt chó là nhu cầu xã hội đến từ hoàn cảnh. Nhu cầu xã hội thay đổi dẫn đến lương tâm cá nhân thay đổi.
Ăn thịt chó có khả năng là một tội lỗi không?
Có và Không.
ăn thịt chó là một tội trong một xã hội văn minh, khi mọi người đều đồng ý về nó và ngược lại. Tuy nhiên, nó cũng phụ thuộc nguồn gốc chó bạn ăn.
có sự tưởng thưởng hay trừng phạt không?
một cá nhân luôn luôn có đủ quyền hạn, năng lực để lựa chọn lương tâm cho mình. Tôi không tin thưởng phạt sau cái chết. Những người sống một đời đạo đức không nên hi vọng Thượng Đế, Thiên Chúa, Đức Phật sẽ tưởng thưởng cho họ, mang họ lên thiên đàng.
chia sẻ
bài viết này là một hoạt động suy nghĩ về chính trị, xã hội của tôi; là hoạt động tiêu khiển. Với bạn, bài viết có thể có giá trị tham khảo hoặc không.